Հայ մշակույթում ամենահին գրավոր փաստը վերաբերում է Նազենիկ անունով հայ երգչուհուն, պարուհուն, վարձակին, որն ապրել է մ.թ. II դարում. «յոյժ գէղեցիկ», «եւ երգէր ձեռամբ» (Մովսես Խորենացի, «Պատմություն Հայոց»):

Ներկայիս Նախիջևանի տարածքը հայ երգի, երաժշտության հնագույն կենտրոնն է՝ պատմական Գողթն գավառը՝ իր հռչակված գողթան երգիչներով: Հեթանոսական հնագույն և վաղ միջնադարյան երգերից ու վիպական ստեղծագործություններից բացի, այստեղ լայն տարածում են գտել նաև եկեղեցական և աշխարհիկ երգերը, որ կատարվել են եկեղեցիներում, իշխանական պալատներում, զանազան հանդեսներում: Այստեղ հնուց ի վեր երգ-երաժշտությամբ են ուղեկցվել Համբարձման և Վարդավառի, Բարեկենդանի և Ծաղկազարդի ավանդական տոնակատարությունները: Այս ամենի մասին տեղեկությունները, գրավոր աղբյուրներից զատ, պատկերված

Դեռևս հնագույն շրջանում ստեղծված աշխատանքային, ծիսական, պաշտամունքային ու դիցաբանական պարերգերում երաժշտության, խոսքի և օրորի միջև անքակտելի կապ գոյություն ուներ: Դիցաբանական հնագույն երգերի թվին է պատկանում Վահագնի ծնունդը պատկերող երգը:

Հին Հայաստանում երգերն ու մեղեդիները հիմնականում կապված էին

Ինչքան էլ մեծ նյութական արժեքների տեր լինի մարդը, նա աղքատ է, եթե նրա հոգում երգ չկա: Երգը մեզ թև է տալիս ուրախության պահին, սփոփում է տխրության ժամանակ և հույս է տալիս դժվարության մեջ: Մենք երգող ազգ ենք և ունենք հսկայական քանակությամբ երգեր, որոնց համակարգումը, ճշգրտված տեքստերով ու նոտաներով նրանց տիրոջը` ժողովրդին վերադարձնելը հայրենանվեր, բարձր գործ է:

Ազգային երգեցողության ինքնատիպության գոյացման մեջ կարևոր դեր է կատարում, իհարկե, լեզվի հնչյունային կազմը: Այն ներգործում է անմիջականորեն ձայնարտադրության վրա: Հայերենը այդպիսին է:

Երգը հոգու կանչն է, սրտի խոսք, որ ծնվում է բացառիկ կենտրոնացումից, երբ զգացումները շիկանում են, դառնում լավա՝ իրենց տաք շնչի տակ առնելով ամեն միտք ու զգացում:
Չլիներ երգը՝ մարդկային ինքնարտահայտումը թերի կլիներ:

Երգը մի էություն է, որ սկիզբ է առնում մարդկային զգացմունքների խոր ապրումներում: Հայ ժողովուրդը` լինելով աշխարհի ամենահին ազգերից մեկը, հազարամյակներ ի վեր արտահայտել է անցյալն ու ներկան իր ժողովրդի սրտից բխած երգերով: Օրորոցայինն ու ռազմականը,

Երգարանների սույն մատենաշարի խնդիրը երգասեր հանրությանը քաջածանոթ կամ քիչ հայտնի երգերի վերահրատարակությունը չէ, այլ այդ նույն հանրությանը ազգային